TIGER I vs T-34: ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΓΙΓΑΝΤΩΝ (2ο μέρος)

(συνέχεια από το προηγούμενο)

ΚΟΥΡΣΚ: Η ΤΙΤΑΝΙΑ ΑΡΜΑΤΟΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΧΟΡΟΦΚΑ


Η πρώτη μεγάλης κλίμακας μάχη στην οποία η αναμέτρηση μεταξύ Tiger και Τ-34 έλαβε πραγματικά δραματικές διαστάσεις, παρά τον μικρό αριθμό Tiger που έλαβαν μέρος (μόλις 146), ήταν αυτή της Προχορόφκα, στο πλαίσιο της επιχείρησης Ακρόπολη (Unternehmen Zitadelle) γαι την ανάκτηση της εξέχουσας του Κουρσκ, το καλοκαίρι του 1943.

Εκείνη την περίοδο, το Τ-34 αποτελούσε το κυριότερο άρμα των Σοβιετικών στο Μέτωπο Βορονέζ και το Κεντρικό Μέτωπο -και συγκεκριμένα το 62% του συνόλου των σοβιετικών τεθωρακισμένων αρμάτων στην εν λόγω περιοχή). Η STAVKA (Ανώτατη Διοίκηση των Σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων) γνώριζε πως, ύστερα από την αποτυχία των Γερμανών (ΙΙ Σώμα Panzer SS) να ολοκληρώσουν την αντεπίθεσή τους στην Ουκρανία με κατεύθυνση προς τα βόρεια (Belgorod), οι Γερμανοί θα δυσκολεύονταν να διεξαγάγουν θερινές επιχειρήσεις αντάξιες με αυτές του 1941 και 1942, ακριβώς επειδή δεν διέθεταν τα αναγκαία μέσα.

Πράλληλα, η Μόσχα εκτιμούσε πως η εξέχουσα του Κουρσκ σε βάθος εντός των γερμανικών γραμμών (ένα μέτωπο περίπου 400 χλμ.) θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτης τάξεως ορμητήριο κατά της Ομάδας Στρατιών Νότου (Heeresgruppe Süd). Ο Στάλιν ένιωθε ήδη την ικανοποίηση μιας πρόωρης εκδίκησης για τις αποτυχίες του Κόκκινου Στρατού κατά την χειμερινή περίοδο, όταν ο στρατάρχης Μανστάιν έδωσε άδοξο τέλος στα σχέδιά του.

Από την πλευρά τους, οι Γερμανοί αισιοδοξούσαν ότι το "ίσιωμα" της γραμμής του μετώπου στην συγκεκριμένη περιοχή, διά της συνήθους κυκλωτικής κίνησης (λαβίδα), θα εγκλώβιζε τις εχθρικές μονάδες εντός αυτής και -το σημαντικότερο- θα συντελούσε στην καταστροφή των σοβιετικών τεθωρακισμένων δυνάμεων, ώστε να έχουν στο μέλλον τον έλεγχο των κινήσεων. Η Ανώτατη Διοίκηση Στρατού Ξηράς (Oberkommando des Heeres -OKH), εκτιμώντας την σπουδαιότητα του νότιου τομέα του Ανατολικού Μετώπου στην έκβαση του πολέμου στην Ανατολή, και έχοντας πλήρη επίγνωση των μέχρι τότε σημαντικών απωλειών της Wehrmacht σε προσωπικό και οπλικά συστήματα αλλά και των προβλημάτων σε ανεφοδιασμό και συντήρηση, θέλησε να στηρίξει στην επικείμενη αναμέτρηση όλες της τις ελπίδες τουλάχιστον για διατήρηση της πρωτοβουλίας που, προσωρινά έστω, είχε ανακτήσει την άνοιξη.

Ωστόσο, ο απολογισμός για την γερμανική πλευρά ήταν θλιβερός: Στο τρίμηνο Ιανουαρίου - Μαρτίου 1943 οι γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν απολέσει περί τις 26 μεραρχίες,η δε επάνδρωση αυτών που ακόμη μάχονταν υστερούσε κατά περίπου 470.000 άνδρες. Στον τομέα των τεθωρακισμένων, που αναμφίβολα αποτελούσαν την αιχμή του δόρατος των επιθετικών ενεργειών της Στρατιάς της Ανατολής (Ostheer), η κατάσταση ήταν ακόμη πιο αποκαρδιωτική: Οι 18 μεραρχίες Panzer, που δραστηριοποιούνταν σε ολόκληρο το Ανατολικό Μέτωπο την άνοιξη του 1943, διέθεταν μόνον περί τα 600 άρματα μάχης πλήρους επιχειρησιακής ετοιμότητας -σε αντίθεση με τις σοβιετικές τεθωρακισμένες μεραρχίες που μπορούσαν να παρουσιάσουν έναν αξιοζήλευτο αριθμό αρμάτων, εξαιτίας ασφαλώς της εντατικοποίησης της παραγωγής της ρωσικής πολεμικής βιομηχανίας.

Αμφιταλαντεύσεις και υπεραισιοδοξία

Τον Φεβρουάριο του 1943, ο Χίτλερ ανακάλεσε σε ενεργό υπηρεσία τον στρατηγό Γκουντέριαν, ορίζοντάς τον ως Γενικό Επιθεωρητή Τεθωρακισμένων. Κύρια αποστολή του "γρήγορου Χάιντς" ήταν η εκ βάρθρων ανασυγκρότηση του Όπλου των Τεθωρακισμένων, η δημιουργία μιας ισχυρής εφεδρείας αρμάτων μάχης και η συγκράτηση, αν όχι κατατρόπωση, των τεθωρακισμένων δυνάμεων του εχθρού.

Βέβαια, τόσον ο ίδιος όσο και ο στρατάρχης Μανστάιν γνώριζαν ότι τα τεθωρακισμένα τους χρειάζονταν πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκειμένου να αποτελέσουν και πάλι το φοβερό εκείνο Όπλο που χάρισε στην Wehrmacht τις λαμπρές νίκες του παρελθόντος. Αλλά η επιπολαιότητα των υπεύθυνων σχεδιασμού των πολεμικών επιχειρήσεων και λήψης αποφάσεων στο Βερολίνο, καθώς επίσης και η ατολμία των επιτελών του Χίτλερ να πάνε κόντρα στις απόψεις ενός Φύρερ που περισσότερο μιλούσε παρά άκουγε, επέβαλλαν τελικά την σύγκρουση με τους Σοβιετικούς στην εξέχουσα του Κουρσκ, που οδήγησε τα γερμανικά όπλα σε πανωλεθρία.

Τον Ιούλιο του 1943, διοικητής της Ομάδας Στρατιών Νότου (Heeresgruppe Süd) ήταν ο μέχρι πρότινος (από τον Νοέμβριο του 1942) διοικητής της Ομάδας Στρατιών Ντον στρατάρχης Μανστάιν. Παρά το ότι ουδέποτε προέβαλε στην Φύρερ τις αντιρρήσεις του για την επιχείρηση Citadel, ο ενθουσιασμός του στρατάρχη για αίσια έκβαση ήταν ελάχιστος, καθώς οι συνεχείς αναβολές έναρξης αυτής (εξαιτίας της δικαιολογημένης επιμονής του Γκουντέριαν για μεγαλύτερη συγκέντρωση αρμάτων μάχης) καθιστούσαν το αποτέλεσμα επισφαλές.

Το ίδιο επιφυλακτικός ήταν και ο στενός συνεργάτης του στρατάρχη Μανστάιν, ο στρατηγός Χοτ (Hermann Hoth), ο οποίος, αν και προερχόμενος από το Σώμα του Πεζικού, είχε μεταπηδήσει στα Τεθωρακισμένα και διακρίθηκε τόσο κατά την έναρξη της επιχείρησης Μπαρμπαρόσσα (ως διοικητής της 3ης Ομάδας Panzer, που υπαγόταν στην Ομάδα Στρατιών Κέντρου -Heeresgruppe Mitte) όσο και κατά την διάκρεια των θερινών επιχειρήσεων του 1942 (ως διοικητής της 4ης Στρατιάς Panzer). Ο Χοτ διέθετε τεράστια εμπειρία στην διενέργεια τεράστιων κυκλωτικών κινήσεων και με την 4η Τεθωρακισμένη Στρατιά του κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες προκειμένου η εν λόγω επιχείρηση στο Κουρσκ να στεφθεί με επιτυχία. Ωστόσο, το αποτέλεσμα ήταν εξ αρχής υπέρ των ρωσικών όπλων, γιατί, όσον αφορά τουλάχιστον στις γερμανικές τεθωρακισμένες μονάδες, η ελλιπής επάνδρωση των μεραρχιών πεζικού ανάγκαζε αυτές των Panzer να εκτελούν αποστολές που σε κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να αναληφθούν από το Πεζικό.

Ο Χίτλερ βασιζόταν ακράδαντα στην ισχύ πυρός των τεθωρακισμένων του, που τώρα, σ' ένα μέτωπο περίπου 100 χλμ., αριθμούσε περί τα 2.700 άρματα παντός τύπου (αρκεί κανείς να σκεφθεί ότι η εκκίνηση της επιχείρησης Μπαρμπαρόσσα είχε συμπεριλάβει 3.332 άρματα μάχης σ' ένα μέτωπο περίπου 1.500 χλμ.). Επίσης, η αισιοδοξία του εδραζόταν στο ότι για πρώτη φορά ο Γερμανικός Στρατός θα έθετε μαζικά ενώπιων των Σοβιετικών άρματα ανώτερης τεχνολογίας και ισχύος πυρός. Βέβαια, η πλειονότητα των γερμανικών αρμάτων μάχης που έλαβαν μέρος στην μάχη του Κουρσκ ήταν Panzer III και IV, αλλά η πολύ καλή φήμη που το Tiger είχε ήδη αποκτήσει στο Ανατολικό Μέτωπο και οι μεγάλες προσδοκίες που δημιούργησε η πρόωρη συμμετοχή των νέων Panther (παρά τις αντιρρήσεις του Γκουντέριαν, ο οποίος είχε ήδη τονίσει στους αρμόδιους τα προβλήματα που παρατηρούνταν στο σύστημα διεύθυνσης αυτών των πρώτων αρμάτων του συγκεκριμένου τύπου) συνετέλσεσαν στην δημιουργία ενός απατηλού, όπως αποδείχθηκε, κλίματος αισιοδοξίας.


Λίγοι αλλά εκλεκτοί

Από τα 240 Tiger που εκείνη την συγκεκριμένη  περίοδο δρούσαν στο Ανατολικό Μέτωπο, τα 178 ετοιμάστηκαν για την επικείμενη αναμέτρηση. Τελικά, μόνον 146 από αυτά έλαβαν μέρος στην μάχη του Κουρσκ. Εκτός από τις 1η, 2η και 3η Μεραρχίες Panzer Γρεναδιέρων Waffen SS αλλά και την Μεραρχία Panzer Γρεναδιέρων Grossdeutschland, οι οποίες διέθεταν -μεταξύ άλλων- δικές τους ίλες με Tiger, όλα τα υπόλοιπα άρματα αυτού του τύπου είχαν διατεθεί σε επιλαρχίες βαρέων αρμάτων (schwere Panzerabreilungen) υπαγόμενες είτε σε κάποια στρατιά είτε σε κάποιο σώμα, αλλά μπορούσαν να δρουν και ανεξάρτητα.

Στον βόρειο τομέα του θύλακα του Κουρσκ, η 505 sPzAbt. -η οποία υπαγόταν στην Ομάδα Στρατιών Κέντρου του στρατάρχη Κλούγκε (Günther Adolf Ferdinand "Hans" von Kluge) και συγκεκριμένα στην 9η Στρατιά του στρατηγού Βάλτερ Μόντελ (Walther Model)- διέθετε 45 Tiger, όπως επίσης η ανεξάρτητη 21η Ταξιαρχία Panzer (που επίσης υπαγόταν στην δύναμη της 9ης Στρατιάς). Εκτός από την 3η Ίλη της 505 sPzAbt, η οποία έφθασε στις 8 Ιουλίου, η 1η και 2η Ίλη της εν λόγω επιλαρχίας βαρέων αρμάτων κατέφθασαν με τα Tiger τους στο Κουρσκ τον Μάιο, ώστε τα πληρώματα να έχουν το χρονικό περιθώριο να εγκλιματιστούν και να αφομοιώσουν την γενικότερη τακτική που θα αφάρμοζαν.


Στον νότιο τομέα, η 9η Ίλη του 3ου Τάγματος του Συντάγματος Panzer της Grossdeutschland (υπαγόταν στην 4η Στρατιά Panzer του στρατηγού Χοτ) διέθετε 14 Tiger. Επίσης, υπό την σημαία των Waffen SS δραστηριοποιήθηκαν τα 13 Tiger της 13ης Ίλης του 1ου Συντάγματος Panzer της Μεραρχίας Panzer Leibstandarte SS Adolf Hitler (LSAH), τα 14 της 8ης Ίλης της Das Reich (12 επιχειρησιακά) και τα 15 της 9ης Ίλης του 3ου Συντάγματος Panzer της Μεραρχίας Panzer SS Totenkopf. Τέλος, η 503 sPzAbt. διέθετε 48 Tiger τα οποία, παρά τις επίμονες αντιρρήσεις του Γκουντέριαν, διαμοιράστηκαν μεταξύ των 6ης, 7ης και 19ης Μεραρχιών Panzer, οι οποίες υπάγονταν στο Απόσπασμα Στρατιάς Κεμπφ (Werner Kempf) και πιο συγκεκριμένα στο ΙΙΙ Σώμα Panzer του Μπράιτ ( Hermann Albert Breith).

Άμυνα σε βάθος: Τα Τ-34 σε ρόλο "λαγού"

Σε αντίθεση με τα δείγματα κόπωσης που από τις αρχές ήδη του 1943 παρουσίαζαν οι γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις, τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και υλικό εξοπλισμό, ο Κόκκινος Στρατός είχε κατά την άνοιξη εκείνου του έτους να επιδείξει σημαντικές βελτιώσεις: Οι μαχητές μπόρεσαν να αποκτήσουν εμπειρίες και να αφομοιώσουν -μέχρι κάποιου σημείου- τις ανώτερες τεχνικές πολέμου του αντιπάλου τους, ενώ παράλληλα με την τόνωση του ηθικού τους η Μόσχα φρόντισε και το θέμα του εξοπλισμού και της διοικητικής μέριμνας. Αυτή η "μεταμόρφωση" του "Ιβάν" δεν πέρασε απαρατήρητη -αντιθέτως, οι Γερμανοί ομολογούσαν με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι οι Σοβιετικοί πλέον δεν μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως αξιοθρήνητοι... ένστολοι χωριάτες, όπως κατά τα πρώτα δύο έτη του πολέμου, αλλά σκληροί και επίμονοι μαχητές που μόνον ένας αφελής θα τολμούσε να μην υπολογίζει.

Στις αρχές Ιουλίου του 1943, οι Σοβιετικοί μετρούσαν 16.442.000 άνδρες στα όπλα, αλλά όσον αφορά τα άρματα μάχης η κατάσταση παρέμενε απελπιστική: Από ένα σύνολο 9.918 τεθωρακισμένων σχεδόν το 33% αποτελείτο από ελαφρά άρματα αμφίβολης αποτελεσματικότητας στο πεδίο της μάχης, και αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1941 η STAVKA είχε φροντίσει να κρατήσει σε "φτωχά" επίπεδα την ποικιλία αυτών των αρμάτων αλλά και τον εκσυγχρονισμό τους -ιδίως των Τ-34 που δρούσαν επιχειρησιακά διαρκώς, για να μην ανακοπεί κατ' ελάχιστον η ροή της παραγωής τους. Προφανώς η αντίληψη ότι η ποσότητα υπερτερεί της ποιότητας "στοίχειωνε" ακόμη το Κρεμλίνο και συμπορευόταν ακλόνητα με την σοβιετική "μενταλιτέ" της αβασάνιστης θυσίας με σκοπό την "κόπωση" του αντιπάλου, αφού τα εργοστάσια εξοπλισμού ήταν σε θέση να ρίχνουν στην μάχη τεθωρακισμένα αφειδώς.

Η πρώτη σύλληψη του Tiger, τον Δεκέμβριο του 1942, και η μελέτη του οδήγησαν την Επιτροπή Παραγωγής Αρμάτων Μάχης στην απόφαση να ενισχυθούν τα Τ-34 με ένα νέο πυροβόλο 85 χιλ., αλλά αυτός ο νέος τύπος Τ-34 τελικά δεν μπόρεσε εγκαίρως να τεθεί σε παραγωγή, ώστε να λάβει μέρος στην μάχη του Κουρσκ. Από την άλλη, οι Γερμανοί δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν σωστά το μέγεθος της ποιοτικής αλλαγής των Ρώσων σε άλλους τομείς, αλλά ούτε και το μέγεθος της παραγωγικής ικανότητας της σοβιετικής πολεμικής βιομηχανίας. Γεγονός είναι πως, ενώ η Wehrmacht διέθετε ακόμη εκείνη την εποχή ποιοτικότερα άρματα, δεν κατάφερε να επικρατήσει και να κερδίσει την μάχη του Κουρσκ.


Οι Σοβιετικοί, παρατηρώντας την διάταξη των εχθρικών δυνάμεων, είχαν αντιληφθεί εγκαίρως ότι το σχέδιο του ΟΚΗ περιελάμβανε δύο γενικότερες φάσεις. Κατά την πρώτη, ο τεράστιος όγκος των γερμανικών τεθωρακισμένων δυνάμεων θα προσπαθούσε να καταστρέψει τις αμυντικές τους θέσεις σε βάθος, επιτιθέμενος μαζικά σε ένα εύρος μετώπου περί τα 50 χλμ. (μεταξύ Belgorod και Gertsovka), ενώ η Ομάδα Στρατιών Νότου θα προέλευναν προς τα βόρεια με σκοπό να συναντηθούν με μονάδες της 9ης Στρατιάς ανατολικά της πόλης του Κουρσκ, καθορίζοντας έτσι την νέα γραμμή μετώπου. Κατόπιν θα ξεκινούσε η δεύτερη επιθετική φάση κατά την οποία η γερμανική επίθεση θα εκδηλωνόταν σε ένα μέτωπο περίπου 25 χλμ., η διάσπαση του οποίου θα έριχνε το Κουρσκ στα χέρια των Γερμανών.

Εκείνο που οι Ρώσοι δεν είχαν αντιληφθεί ήταν η διχογνωμία που επικρατούσε στις τάξεις του εχθρού, σχετικά με την εφαρμοστέα τακτική. Ο στρατηγός Μόντελ, στερούμενος μεγάλου όγκου αρμάτων, πίστευε ότι έπρεπε να κρατήσει σε εφεδρεία τα τεθωρακισμένα του και να αναθέσει στο Πεζικό την διάσπαση της σοβιετικής αμυντικής γραμμής. Ακολούθως, τα Panzer του θα εφορμούσαν στα δημιουργηθέντα πρώτα ρήγματα, θα κύκλωναν τον εχθρό και θα προέλαυναν προς τα μετόπισθεν. Αντίθετα, ο Μανστάιν πόνταρε στο δυνατό του χαρτί, που ήταν τα περίπου 700 τεθωρακισμένα που είχε στις διαταγές του και που σκόπευε να τα χρησιμοποιήσει  μαζικά ως θωρακισμένη αιχμή (Panzerkeil) της επίθεσής του κατά των Σοβιετικών. Ενδεικτικό της πίστης του Μανστάιν στην ταχεία προέλαση των τεθωρακισμένων του είναι η διάθεση 30 - 40 αρμάτων μάχης σε κάθε χιλιόμετρο του μετώπου! Η διαταγή του ήταν ξεκάθαρη: Σε περίπτωση που κάποιο άρμα ακινητοποιείτο κανείς δεν θα έσπευδε σε βοήθεια, προκειμένου να διατηρηθεί η αρχική ορμή της επίθεσης. Τα άρματα που για κάποιο λόγο δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν απλώς θα συνέχιζαν να βάλλουν κατά του εχθρού -κάτι που ισοδυναμούσε με καταδίκη σε θάνατο, αν σκεφτεί κανείς την υπεροπλία των Σοβιετικών σε αντιαρματικά πυροβόλα.


Οι Σοβιετικοί είχαν, σύμφωνα προς την σχετική απόφαση της 12ης Απριλίου, κινητοποιήσει μεγάλο τμήμα αμάχων (στα τέλη Απριλίου περίπου 105.000 άμαχοι που τον Ιούνιο έφθασαν τους 300.000) προκειμένου να τονωθούν οι αμυντικές θέσεις, η διάταξη και το βάθος των οποίων είχε ως στόχο τον εγκλωβισμό των γερμανικών τεθωρακισμένων και την εκτροπή, κατά το δοκούν, των κατευθύνσεων των επιθέσεων του εχθρού. Στα σημεία στήριξης των αμυντικών τους γραμμών είχαν τοποθετήσει καλά εκπαιδευμένους άνδρες και ανάλογα οπλικά συστήματα, προκειμένου να καταφέρουν στους επιτιθέμενους ένα πυκνό φράγμα αντιαρματικών πυρών ικανό να ανακόψει την προέλαση των Panzer. Προς τούτο θα συντελούσε και το εκτεταμένο ναρκοθετειμένο πεδίο (περίπου 2.400 αντιαρματικές νάρκες και 2.700 νάρκες κατά προσωπικού σε κάθε 1.600 μέτρα!).

Οκτώ αμυντικοί δακτύλιοι, σ' ένα βάθος περίπου 130 χλμ., σαφώς ήταν δύσκολο να διαρρηχθούν. Οι δυνάμεις του Μετώπου της Στέπας, στα μετόπισθεν, περιφρουρούσαν έναν επιπλέον αμυντικό δακτύλιο ακόμη μεγαλύτερου βάθους, που προφύλασσε τις ανατολικές όχθες του ποταμού Ντον. Στα ενδιάμεσα διαστήματα οι Ρώσοι είχαν τοποθετήσει τεθωρακισμένα σώματα που ανά πάσα στιγμή θα εξαπέλυαν αντεπιθέσεις κατά των επιτιθέμενων -αρχής γενομένης από την στιγμή που θα ήταν πλέον ξεκάθαρες οι αιχμές της γερμανικής επίθεσης.

Οι στρατηγοί Ροκοσόφσκι (Konstantin Rokossovsky) και Βατούτιν (Nikolai Vatutin), που ήταν επιφορτισμένοι με την αναχαίτιση της 9ης Στρατιάς του Μόντελ και την άμυνα του μετώπου Βορονέζ στα νότια αντίστοιχα, είχαν προειδοποιηθεί εγκαίρως για την επικείμενη επίθεση κατά το διάστημα 3 - 6 Ιουλίου και φρόντισαν την άριστη προετοιμασία των δυνάμεών τους. Ειδική μέριμνα σημειώθηκε στην ενημέρωση των χειριστών αντιαρματικών όπλων και των πληρωμάτων των τεθωρακισμένων σχετικά με τα ευάλωτα σημεία των γερμανικών αρμάτων μάχης και δη και των βαρέων αρμάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ο υποστράτηγος Χρουσόφ (Nikita Sergeyevich Khrushchev), που εκείνη την εποχή διατελούσε ως μέλος του Στρατιωτικού Συμβουλίου για το Μέτωπο Βορονέζ, είχε την απαίτηση οι άνδρες του Κόκκινου Στρατού να γνωρίζουν τα τρωτά σημεία των Tiger "όπως ήξεραν άλλοτε το Πάτερ Ημών".

Η λανθασμένη εκτίμηση των Ρώσων, ότι το μεγαλύτερο βάρος της επίθεσης θα δεχόταν ο βόρειος τομέας, ενώ στην πραγματικότητα αυτό συνέβη στον νότιο, είχε οδηγήσει στην διάθεση πολύ ισχυρότερων δυνάμεων στις διαταγές του Ροκοσόφσκι, με αποτέλεσμα να δυσκολευτεί πολύ η προέλαση των δυνάμεων της γερμανικής 9ης Στρατιάς.

Περίπου στις 9:30 της 5ης Ιουλίου 1943 (πρώτης ημέρας της μάχης του Κουρσκ), τα Tiger της1ης και η 2ης Ίλης της 505 sPzAbt. (που προσωρινά είχε προσκολληθεί στην 6η Μεραρχία Πεζικού) προήλασαν ταχέως και συνέτριψαν τα Τ-34 και τα σοβιετικά αντιαρματικά πυροβόλα που συνάντησαν στο διάβα τους. Tο μεσημέρι, τα Tiger του επίλαρχου Σάουβαντ (Bernhard August Ferdinand Sauvant) κατέλαβαν το χωριό Butyrki, σε μια προσπάθεια να αποκόψουν την αριστερή πτέρυγα της σοβιετικής 81ης Μεραρχίας Τυφεκιοφόρων, η οποία ανήκε στην 13η Στρατιά του στρατηγού Πούκοφ (Nikolay Pavlovich Pukhov), και κατά της οποίας ήδη ασκούσε πιέσεις η 292η Μεραρχία Πεζικού του XLI Σώματος Panzer του στρατηγού Χάρπε (Josef Harpe). Οι άνδρες της 81ης Μεραρχίας έδιναν λυσσώδεις μάχες, αλλά κάμφθηκαν από την πίεση των καταστροφέων αρμάτων Ferdinand.

Η αρχική αυτή γερμανική επιτυχία, που εν ολίγοις έφερε τις δυνάμεις των εισβολέων στην  Alexandrovka (βόρεια της πόλης του Kursk), δεν θα έπρεπε να θεωρείται τόσο σημαντική όσο εκ πρώτης άφηνε να διαφανεί. Διότι, μετά την διάσπαση των εξώτερων σοβιετικών αμυντικών γραμμών, η σχεδόν φρενήρης προώθηση των γερμανικών τεθωρακισμένων δεν επέτρεπε τα απαραίτητα εκείνα χρονικά περιθώρια για πλήρη εξόντωση των σοβιετικών εστιών αντίστασης, ώστε όλο το βάρος αυτής της διαδικασίας έπεσε στις πλάτες του γερμανικού πεζικού, που τώρα αναγκαζόταν να αντιμετωπίσει τον εχθρό χωρίς την κάλυψη αρμάτων μάχης.

Αλλά πού βρίσκονταν αυτά; Σαφώς, στο κατόπι των ευκίνητων Τ-34, τα οποία χτυπούσαν αιφνιδιαστικά και στην συνέχεια επιδίδονταν σε έναν αγώνα ταχύτητας για να διαφύγουν τα ισχυρά πυρά των Tiger, βρίσκοντας κάλυψη στην επόμενη ζώνη άμυνας κ.ο.κ. Τον επίλογο της καταστροφής έγραψαν τα πυκνά ναρκοπέδια που στοίχισαν στους Γερμανούς την απώλεια επιπλέον 100 αρμάτων μάχης.


Βόρειος τομέας επίθεσης: Ένας πρώτος φτωχός απολογισμός

Αργά το απόγευμα της 5ης Ιουλίου, οι προφυλακές της γερμανικής 86ης Μεραρχίας Πεζικού υπό τις διαταγές του αντιστράτηγου Βάιντλινγκ (Helmuth Otto Ludwig Weidling) προσέγγισαν τα περίχωρα του Ponyri, βόρεια της πόλης του Kursk. Στα αριστερά της, η 216η Μεραρχία Πεζικού και η 78η Μεραρχία Εφόδου (αμφότερες υπάγονταν στο XXIII Σώμα Στρατού του αντιστράτηγου Φρίσνερ (Johannes Friessner) προσέβαλλαν την οδική αρτηρία του Maloarkhangelsk - Ponyri καταφέρνοντας με πολύ κόπο να διασπάσουν την εξωτερική αμυντική ζώνη των Σοβιετικών. Δυνάμεις της σοβιετικής 129ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας κατάφεραν την μοναδική επιτυχημένη αντεπίθεση, υποχρεώνοντας τα Panzer των XLVII και XLI Σωμάτων στον φτωχό απολογισμό της διείσδυσης μόνον 6,5 - 9,5 χλμ. εντός της πρώτης σοβιετικής αμυντικής περιμέτρου -και μάλιστα πληρώνοντας ένα βαρύτατο αντίτιμο.

Τις νυχτερινές ώρες, οι Σοβιετικοί, που έβλεπαν μόνον την εξωτερική περίμετρό τους να έχει καταβληθεί, φρόντιζαν να ενισχύουν τις θέσεις τους και περισυνέλεγαν όσα από τα χτυπημένα τους άρματα μάχης θεωρούσαν πώς μπορούσαν να επιδιορθωθούν. Οι απώλειές τους σε Τ-34 δεν υπήρξαν σημαντικές, κυρίως επειδή αυτά δεν επέμεναν σε μια κατά μέτωπο (και ασφαλώς καταδικασμένη εκ των προτέρων) αναμέτρηση με τα βαρέα γερμανικά Panzer. Ως εκ τούτου, το συμπέρασμα εκείνων των πρώτων ωρών ήταν για τα γερμανικά όπλα απογοητευτικό -τουλάχιστον στον βαθμό που αυτή δεν μπορούσε να δικαιολογήσει τις τολμηρές προσδοκίες των Γερμανών για την αποτελεσματικότητα των Tiger.

Νότιος τομέας επίθεσης: Ενθουσιασμοί και απογοητεύσεις

Η κατάσταση στον νότιο τομέα του μετώπου δεν ήταν πολύ καλύτερη απ' όσο στον βόρειο. Κι εδώ τα Tiger δεν μπόρεσαν να αποδώσουν τα αναμενόμενα, εξαιτίας μιας σειράς αστοχιών που αφορούσαν περισσότερο στην λήψη των αποφάσεων της κεντρικής γερμανικής διοίκησης και λιγότερο στα τεχνικά χαρακτηριστικά και τα ποιοτικά στοιχεία του εν λόγω άρματος μάχης.

Μετά τις πρώτες αψιμαχίες, ο διοικητής της 503 sPzAbt., λοχαγός Κάγκενεκ (Clemens Heinrich Graf von Kageneck), διαμαρτυρήθηκε για την ελλιπή χαρτογράφηση των εχθρικών ναρκοπεδίων -γεγονός που στοίχισε σε πολλά γερμανικά τεθωρακισμένα. Επίσης, σχολίασε δυσμενώς την θέση του θυλακίου του διοικητή του Tiger, η οποία βρισκόταν στην αριστερή πλευρά του πυργίσκου κι επομένως εμπόδιζε την ορατότητα προς τα δεξιά. Τέλος, καυτηρίασε την έλλειψη φαντασίας των πληρωμάτων του κατά την διάρκεια της κρούσης.

Περισσότερο απ' όλα τα παραπάνω, την ευθύνη των πρώτων "πικρών" ειδήσεων έφερε, όπως ήδη έχει σημειωθεί, η άστοχη επιλογή της Ανώτατης Διοίκησης να μοιράσει τα βαρέα τεθωρακισμένα σε διάφορες μεραρχίες του ΙΙΙ Σώματος Panzer του αντιστράτηγου Μπράιτ. Από την εποχή που οι Γερμανοί βρίσκονταν προ των πυλών της Μόσχας πολλά είχαν πλέον αλλάξει. Τότε ο Χίτλερ μπορούσε ακόμη να οραματίζεται τον εγκλωβισμό και την καταστροφή των εχθρικών τεθωρακισμένων με τεράστιες κυκλωτικές κινήσεις (Kesselschlachten) που θα εκτελούσαν τα Panzer των Γκουτέριαν και Χοτ. Το καλοκαίρι όμως του 1943 οι Σοβιετικοί είχαν αυξήσει στο έπακρο την παραγωγή των αρμάτων μάχης, είχαν διδαχθεί από την υψηλή τεχνική του αντιπάλου τους και εκαπιδεύσει κατάλληλα τα πληρώματα των τεθωρακισμένω τους, ενώ παράλληλα φρόντισαν την εναέρια υποστήριξή τους εκμεταλλευόμενοι την κυριαρχία τους στους αιθέρες.


Τα Tiger αντιμετώπιζαν σοβαρό κίνδυνο από την στιγμή που ενεργούσαν μεμονωμένα ή έστω σε σχηματισμούς μικρότερους αυτής της Ίλης, όπως επίσης σε περίπτωση που αφήνονταν εκτεθειμένα σε ανοικτό πεδίο αρκετή ώρα. Ήταν για αυτά ζωτικό το να επιστρέφουν στην αρχική γραμμή εξόρμησης, ύστερα από μια επιτυχή ρήξη σε κάποιο σημείο του μετώπου, και όχι να παραμένουν στις προκεχωρημένες θέσεις τους προασπιζόμενα άλλα Όπλα. Κι αυτό διότι, σε περίπτωση αντεπίθεσης των Σοβιετικών, θα βρίσκονταν κυκλωμένα από τα πιο ευκίνητα και πολυάριθμα Τ-34 τα οποία δύσκολα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σε κοντινές αποστάσεις. Ειπώθηκε χαρακτηριστικά ότι, κατά την διάρκεια της αρματομαχίας της Προχορόφκα, τα Τ-34 μπορούσαν να εκτέλεσουν τέσσερις φορές τον κύκλο γύρω από ένα Tiger μέχρι ο πύργος αυτού να ολοκληρώσει μια πλήρη περιστροφή!

Την παραμονή της έναρξης της μάχης, η 9η Ίλη της Grossdeutschland ανέφερε ότι, κατά την διάρκεια μιας ανιχνευτικής αποστολής, δύο Tiger ενεπλάκησαν με 20 Τ-34 σε μετωπική αντιπαράθεση, ενώ άλλα εχθρικά άρματα τους καταδίωκαν από τα νώτα. Οι Ρώσοι αρματιστές πέτυχαν 20 φορές τους στόχους τους, από αποστάσεις 500 - 1.000 μέτρων, χρησιμοποιώντας βλήματα των 76,2 χιλ., χωρίς ωστόσο ποτέ να καταφέρουν να διατρήσουν τις θωρακίσεις των Tiger. Το ένα Tiger χτυπήθηκε στον κινητήριο τροχό, με αποτέλεσμα να καταστραφούν οι γειτονικοί βραχίονες των αμορτισέρ, αλλά, όλως περιέργως, αυτό δεν ακινητοποιήθηκε! Πάντως, εντός δεκαλέπτου, οι Γερμανοί κατέστρεψαν 10 Τ-34!


Γενικά, ο ενθουσιασμός από την δυνατότητα του εξαίρετου πυροβόλου Kw.K.36L/56 των 88 χιλ., που μπορούσε να βάλει με βλήματα υψηλής διατρητικής ικανότητας και εκρηκτικότητας (Panzergranaten 39), με κοίλα βλήματα (Hohlgranaten) με εσωτερικό βολφραμίου εξίσου υψηλής διατρητικότητας αλλά φτωχότερου εκρηκτικού αποτελέσματος (Panzergranaten 40) ή τέλος με βλήματα υψηλότατης εκρηκτικότητας (Sprenggranaten) Gr39HL.Τα Tiger άρχισαν συνήθως να βάλουν από τα 800 - 1.200 μέτρα. Σε αυτές τις αποστάσεις μπορούσαν να διατρήσουν τα Τ-34 ακόμη και από μπροστά, με το βλήμα να φτάνει έως το πίσω μέρος του κινητήρα! Όταν τα Τ-34 βάλλονταν απευθείας στο πίσω μέρος, στο 80% των περιπτώσεων ακολουθούσε ανατίναξη των καυσίμων και ολική καταστροφή τους. Ακόμη και από 1.500 μέτρα, με ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, ήταν δυνατή η πλήρης διάτρηση της θωράκισης ενός Τ-34.

Στις 21 Ιουλίου, ο διοικητής του ΙΙΙ Σώματος Panzer στρατηγός Μπράιτ εξέδωσε διαταγή σύμφωνα με την οποία τα Tiger έπρεπε να στοχεύουν αποκλειστικά σε εχθρικά άρματα και αντιαρματικά πυροβόλα, και όχι εναντίον του πεζικού ή άλλων δευτερευόντων στόχων. Έτσι θα επιτυγχανόταν πλήρης εκμετάλλευση της δυνατότητας του πυροβόλου των Tiger να βάλουν αποτελεσματικά ακόμη και από απόσταση 2.000 μέτρων, γεγονός που συντελούσε στην άμεση καταπόνηση του ηθικού του αντιπάλου, καθώς δεχόταν βλήματα ενός "αόρατου" εχθρού. Ήταν η γερμανική απάντηση στο καταιγιστικό σοβιετικό πυροβολικό. 

Η ξέφρενη "πορεία θανάτου" της 4ης Στρατιάς Panzer

Στον νότιο τομέα, τα Tiger της Μεραρχίας Panzer Γρεναδιέρων Grossdeutschland, υπό τις διαταγές του υποστράτηγου Χέρνλαϊν (Walter Hörnlein), σε συνδυασμό με τα τεθωρακισμένα της 11ης Μεραρχίας Panzer του υποστράτηγου Μικλ (Johann Mickl) -αμφότεροι οι σχηματισμοί υπάγονταν στο XLVIII Σώμα Panzer του αντιστράτηγου Κνόμπελσντορφ (Heinrich Otto Ernst von Knobelsdorff-, κατάφεραν να προωθηθούν ταχέως νοτιοδυτικά του Κουρσκ, προς το Cherkasskoye, που αποτελούσε την θέση - κλειδί της πρώτης αμυντικής περιμέτρου στον νότιο τομέα του μετώπου.


Ό,τι δεν είχαν καταφέρει από την αρχή της επίθεσης τα Panther της 10ης Ταξιαρχίας Panzer και πιο συγκεκριμένα της Ταξιαρχίας Panther Decker, το κατάφεραν, αργά το απόγευμα (μάχονταν στις παρυφές της πόλης από τις 9:15 το πρωί) της 5ης Ιουλίου 1943 τα Tiger της "Μεγάλης Γερμανίας". Στα αριστερά του XLVIII Σώματος Panzer ενεργούσε η 3η Μεραρχία Panzer υπό τις διαταγές του αντιστράτηγου Βεστόβεν (Franz Westhoven), η οποία κατόρθωσε στην διάρκεια της νύχτας να φτάσει στον ποταμό Pena, σε βάθος περίπου 10 χλμ. εντός των σοβιετικών γραμμών.

Ωστόσο, ο διοικητής της 4ης Στρατιάς, στρατηγός Χοτ, του οποίου αντικειμενικός σκοπός ήταν να ενωθεί με την 9η στρατιά του στρατηγού Μόντελ σε μια θανάσιμη για τους Σοβιετικούς λαβίδα, διεπίστωσε ότι, παρά το ισχυρό ρήγμα που τα τεθωρακισμένα του είχαν καταφέρει στον τομέα του, ο κίνδυνος να υποστεί πλευρική επίθεση από τα άρματα μάχης των σοβιετικών εφεδρειών που βρίσκονταν νοτιοανατολικά της πόλης του Κουρσκ τον ανάγκαζε να μην εφαρμόσει κατά γράμμα το σχέδιο δράσης του ΟΚΗ (που προέβλεπε την σύγκρουση με την σοβιετική 1η Τεθωρακισμένη Στρατιά, στην πορεία προς την πόλη Oboyan, νότια του Κουρσκ). Ο έμπειρος στρατηγός θεώρησε πως, πρωτίστως, θα έπρεπε να αναμετρηθεί με την εφεδρική 5η Τεθωρακισμένη Στρατιά Φρουρών του αντιστράτηγου Ρότμιστροφ (Pavel Alekseevich Rotmistrov) στο μοναδικό σημείο που αυτό ήταν εφικτό: Στην περιοχή της Προχορόφκα (Prokhorovka), νοτιοανατολικά του Oboyan. Ο Γερμανός στρατηγός ήλπιζε να κατανικήσει τα ρωσικά τεθωρακισμένα σε αυτή την ξέφρενη "πορεία θανάτου" (όπως χαρακτηρίστηκε εκ των υστέρων) της 4ης Στρατιάς Panzer, πριν στραφεί ξανά δυτικά και κατόπιν βόρεια, προς το Κουρσκ.


Προκειμένου ο Χοτ να αποκομίσει νικηφόρα αποτελέσματα, έθεσε ως αιχμή του επιθετικού του δόρατος το ΙΙ Σώμα Panzer Waffen SS, διοικητής του οποίου ήταν ο ένθερμος και ικανότατος αντιστράτηγος Χάουσερ. Το εν λόγω σώμα αποτελείτο από τρεις επίλεκτες μεραρχίες Γρεναδιέρων Waffen SS: Την Leibstandarte Adolf Hitler υπό τις διαταγές του ταξίαρχου των SS Βις (Theodor Peter Johann Wisch), την Das Reich με διοικητή τον υποστράτηγο των SS Κρύγκερ (Walter Krüger) και την Totenkopf  με επικεφαλής τον ταξίαρχο των SS Πρίες (Hermann Priess).

Αυτές οι (όχι ολοκληρωμένες) μεραρχίες διέθεταν αρκετά Tiger, σχημάτισαν έναν σφηνοειδή σχηματισμό και στις 4:00 τα χαράματα ξεκίνησαν την επίθεσή τους διά μέσου των εκκαθαρισθέντων από το γερμανικό Μηχανικό ναρκοπέδια. Της επίθεσης ηγήθηκαν τα Tiger της Totenkopf (με πλευρική υποστήριξη από τα Panther της Das Reich), τα οποία διέσπασαν ταχέως την αμυντική γραμμή των Σοβιετικών, παρά την σθεναρή αντίσταση από τα πολυάριθμα άρματα μάχης του Κόκκινου Στρατού. Το ίδιο βράδυ, τα Tiger της Totenkopf κατέλαβαν εξ εφόδου έναν σημαντικό σταθμό διοίκησης της σοβιετικής 69ης Στρατιάς, στο χωριό Yakhontovo. Η ταχύτατη αυτή προέλαση αναμφίβολα οφειλόταν όχι μόνο στο εξαιρετικό σθένος των ανδρών των Waffen SS και την από αέρος ισχυρή υποστήριξη, αλλά και στην τρομακτική συγκέντρωση πυρός που οι Γερμανοί εμφάνισαν με τα Tiger ως θωρακισμένη αιχμή.

Ωστόσο, η νύχτα αποκάλυψε το βαρύ τίμημα που οι Γερμανοί πλήρωσαν για την επιτυχία τους αυτή: Μόνο η Leibstandarte μετρούσε 97 νεκρούς και 522 τραυματίες, ενώ ήταν πια ολοφάνερο ότι στην συνέχεια η προέλαση των Γερμανών επρόκειτο να επιβραδυνθεί αισθητά. Ο λόγος ήταν το μπαράζ του σοβιετικού πυροβολικού.


Ο γεμιστής ενός Tiger της Leibstandarte, στρατιώτης Λάου (Walter Lau), περιέγραψε παραστατικότατα τον τρόμο των Γερμανών αρματιστών για το μπαράζ των σοβιετικών πυροβόλων: "…Εκείνη την στιγμή προσπαθούσαμε να διέλθουμε ενός ορμητικού χειμάρρου, κυριολεκτικά υπό την κάννη των ρωσικών πυροβόλων. Με την βοήθεια των Stuka η προέλαση αρχικά επετεύχθη, αλλά στην πορεία βρεθήκαμε μπροστά σε μια βαθιά αντιαρματική τάφρο. Πρώτο που προσέγγισε ήταν το άρμα του Βίτμαν [εννοεί τον ανθυπολοχαγό Michael Wittmann, τον θρυλικό άσσο των Panzer, με το άρμα 1331] κι αμέσως μετά αυτό του Βέρντοφ [εννοεί τον ανθυπολοχαγό Helmut Wendorff, με το άρμα 1321]. Χρησιμοποιήσαμε ένα μισοκατεστραμμένο Τ-34 ως βάση, πάνω στην οποία πάτησαν τα Tiger. Κατόπιν επικεντρωθήκαμε σε ένα κυκλικό θύλακα, μια βέβαιη φωλιά χειριστή αντιαρματικού τυφεκίου. Τότε είδα το πρόσωπο του Βέρντοφ μέσα στα αίματα… επιτεθήκαμε στο ύψωμα εμπρός μας, όπου υπήρχε ένα σοβιετικό αντιαρματικό. Συχνά ξεμέναμε από πυρομαχικά και επιστρέφαμε στην βάση, για να ξεκινήσουμε από την αρχή… Το έργο του γεμιστή γινόταν σκληρότερο μέσα στον καυτό Ιούλιο. Το ίδιο και του πυροβολητή. Αργότερα αναπαυθήκαμε στην ύπαιθρο, ακριβώς δίπλα στα άρματά μας".

Χαράματα της επομένης ημέρας (6 Ιουλίου 1943),οι Σοβιετικοί είχαν ήδη ολοκληρώσει την αναδιάταξη των δυνάμεών τους, προκειμένου να αναχαιτίσει την γερμανική προέλαση, αφενός του ΙΙΙ Σώματος Panzer της Στρατιάς Κεμπφ προς την κωμόπολη Korocha (νοτιοανατολικά της Προχορόφκα), αφετέρου δε του ΙΙ Σώματος Panzer Waffen SS που προήλαυνε προς την Προχορόφκα. Η τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων από την πλευρά των Γερμανών ήταν υψίστης σημασίας για δύο βασικότατους λόγους: α) Ο Χοτ στηριζόταν στην κάλυψη του δεξιού πλευρού των δυνάμεων του Χάουσερ (ΙΙ Σώμα Panzer Waffen SS) από τα τεθωρακισμένα του στρατηγού Μπράιτ (ΙΙΙ Σώμα Panzer), και β) η συγκέντρωση των τεθωρακισμένων αυτών των δύο σχηματισμών θα αποτελούσε την ασφαλέστερη εγγύηση για την επιτυχή αντιμετώπιση των τεθωρακισμένων της 5ης Τεθωρακισμένης Στρατιάς φρουρών του αντιστράτηγου Ρότμιστροφ.

Κεντρικός τομέας: Η μαύρη μέρα του "Τίγρη"

Όταν, νωρίς το πρωί της 6ης Ιουλίου, στον κεντρικό τομέα, εκδηλώθηκε η επίθεση των δυνάμεων του Ροκοσόφκι, τα Tiger της 505 sPzAbt., η οποία είχε προσκολληθεί στην 2η Μεραρχία Panzer του αντιστράτηγου Λύμπε (Vollrath Lübbe), αντιμετώπισαν την σφοδρότητα των περίπου 100 Τ-34 και Τ-70 του 16ου Τεθωρακισμένου Σώματος, που είχε σπεύσει να λάβει θέσεις στην περιοχή της Olkhovatka, νοτιοδυτικά του Ponyri και βόρεια του Κουρσκ, προκειμένου να στηριχτεί η εκεί αντίσταση προς την γερμανική προέλαση. Ακολούθησε σκηνικό επίγειας κόλασης, με τα γερμανικά πυροβόλα και τους εκτοξευτές ρουκετών (Nebelwerfer) από την μια να ξερνούν φωτιά, σε μια απίστευτης πυκνότητας αλληλουχία βολών, και το σοβιετικό πυροβολικό και τις συστοιχίες των Katyusha από την άλλη να επιδίδονται σε φραγμό τρομερών πυρών κατά των γερμανικών θέσεων.


Ο διοικητής της 9ης Στρατιάς, στρατηγός Μόντελ, επέμενε στην κατάληψη της συγκεκριμένης θέσης επειδή ακριβώς την θεωρούσε ως υψίστης σημασίας για την διάσπαση της αμυντικής γραμμής του εχθρού. Αλλά και ο Ροκοσόφσκι είχε αντιληφθεί την σπουδαιότητα της περιοχής και πολύ πριν την έναρξη της επιχείρησης Zitadelle είχε φροντίσει για την προετοιμασία των αμυντικών θέσεων. Ουσιαστικά, τα Tiger είχαν κληθεί να επιτεθούν σε μια από τις καλύτερα οργανωμένες αμυντικές οχυρώσεις του κύριου αμυντικού δακτυλίου των Σοβιετικών.

Μόλις δόθηκε το συνθηματικό, πάνω από 100 Panzer ξεκίνησαν την προέλασή τους, σχηματίζοντας τους γνωστούς σφηνοειδείς σχηματισμούς τους, με αιχμή ασφαλώς τα βαρέα Tiger τα οποία έλαβαν κατεύθυνση προς το χωριό Soborovka, βόρεια του Κουρσκ και δυτικά Ponyri. Σύντομα, τους εισβολείς συνέδραμαν και τα τεθωρακισμένα της 9ης Μεραρχίας Panzer -οπότε, μέχρι το μεσημέρι, στο συγκεκριμένο σημείο επιχειρούσαν περισσότερα από 1.000 γερμανικά άρματα μάχης και πάνω από 3.000 πυροβόλα και ολμοβόλα που κάλυπταν ένα εκτεταμένο πεδίο μάχης περί τα 10 χλμ. Οι Σοβιετικοί αντέδρασαν αναλόγως, με έναν τεράστιο αριθμό τεθωρακισμένων -στην πλειονότητά τους Τ-34, που είχαν λάβει θέσεις "κάλυψης σκάφους" (θαμμένα μέχρι του σημείου που άρχιζε ο πυργίσκος, με ελεύθερο το πυροβόλο τους).


Τα αντιαρματικά σημεία στήριξης, οργανωμένα με πολύ περίσκεψη, καθώς επίσης και η γενναιότητα των ανδρών του Κόκκινου Στρατού, οι οποίοι, αφού πρώτα επέτρεπαν στα γερμανικά άρματα μάχης να τους προσπερνούν, εξέρχονταν από τις "φωλεές" τους και είτε με αντιαρματικά τυφέκια είτε με βόμβες μολότοφ έβαλλαν κατά των διαμερισμάτων των κινητήρων των γερμανικών Panzer, υποχρέωσαν τους επιτιθέμενους σε βαρύτατες απώλειες. Λίγο πριν βραδιάσει, τα ρωσικά φυλάκια παρατήρησης μπορούσαν να δουν όσα από τα τα γερμανικά άρματα δεν είχαν ακινητοποιηθεί ή καταστραφεί ολοσχερώς να αγωνιούν εγκλωβισμένα εντός του αποτελεσματικού αμυντικού δικτύου πολλαπλών ζωνών. Την νύχτα, μετά από τις αλλεπάλληλες αποτυχημένες γερμανικές εφόδους στην διάκρεια όλης της ημέρας, η ορμή των δύο ιλών Tiger της 505 sPzAbt. κατέπεσε. Τα επί σχεδόν 48 ώρες ξάγρυπνα πληρώματα των Panzer, έχοντας εξαντλήσει τις αντοχές τους, εγκατέλειπαν ομαδικά τα άρματά τους και αποσύρονταν καταπονημένα σε κάποια τρύπα ή θάμνο.

Στο καυτό διήμερο που ακολούθησε, ο επίμονος Μόντελ διεύρυνε την μετωπική γραμμή της επίθεσής του, αναγκάζοντας τον Ροκοσόφσκι στην εσπευσμένη απόσυρση δυνάμεων από άλλους, πιο "ήσυχους", τομείς, προκειμένου να ενδυναμώσει την άμυνά του. Συγκεκριμένα, μια μεραρχία της 60ής Στρατιάς του αντιστράτηγου Τσερνιάκοφσκι (Ivan Danilovich Chernyakhovsky) μετακινήθηκε ταχύτατα προς ενίσχυση της 13ης Στρατιάς, και η 65η Στρατιά του αντιστράτηγου Μπάτοφ (Pavel Ivanovich Batov) διέθεσε δύο συντάγματα τεθωρακισμένων. Ακολούθησαν σφοδρότατες, φονικές μάχες, με σημαντικές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Τελικά, το τρομερό πυροβόλο των 88 χιλ. των Tiger αποδείχθηκε για ακόμη μία φορά ανυπέρβλητο σε σύγκριση με το "αναιμικό" των 76,2 χιλ. των Τ-34, ιδίως όταν οι βολές εκατέρωθεν διενεργούνταν από μεγάλες αποστάσεις.


Παρά το ότι ο τομέας της Olkhovatka παρέμενε ο κύριος άξονας της γερμανικής επίθεσης, η σφοδρότητα των συγκρούσεων σε άλλα σημεία του μετώπου δεν ήταν αμελητέα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η επί σειρά ημερών επίμονη μάχη για την κατάληψη του Ponyri και τον λόγο 253.5. Οι συγκρούσεις που έλαβαν χώρα εκεί χαρακτηρίστηκαν και από τους δύο αντιμαχόμενους ως "μικρογραφία του Στάλινγκραντ". Στις 7 Ιουλίου, κατόπιν διαταγής του Μόντελ να εμπλακούν -προς ενίσχυση της 292ης Μεςραρχίας Πεζικού- και οι 9η και 18η Μεραρχίες Panzer, οι Γερμανοί αποτόλμησαν μια κατά μέτωπον επίθεση με 300 άρματα μάχης, τα οποία αντιμετώπισαν τα Τ-34 των 16ου και 19ου Τεθωρακισμένων Σωμάτων. Μέχρι την 9η Ιουλίου, το αποτέλεσμα της μάχης εκρίνετο αμφίρροπο. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις όπου επαναλήφθηκε ο γνωστός πλέον εγκλωβισμός των γερμανικών τεθωρακισμένων ανάμεσα σε ναρκοπέδια και αντιαρματικά σημεία. Τα Τ-34 βρήκαν τότε την ευκαιρία να καταστρέψουν πολλά γερμανικά άρματα μάχης. Αυτός ήταν και ο πρωταρχικός στόχος του Κόκκινου Στρατού: Να μειώσει την αριθμητική δύναμη των τεθωρακισμένων του εχθρού.

Ο Μόντελ, βλέποντας την αμφίρροπη κατάσταση, διέταξε την αδιάλειπτη αναπλήρωση των αρμάτων που κείτονταν χτυπημένα στο πεδίο της μάχης, εμποδίζοντας την ταχεία προέλαση των νέων. Η γερμανική επίθεση είχε πλέον λάβει δύο κατευθύνσεις: Η μεν 2η και η 20ή Μεραρχία Panzer μάχονταν να προωθηθούν  προς Samodurovka - Teploye - Molotychi, η δε 18η και 19η Μεραρχία Panzer ασκούσαν πίεση ανατολικότερα, στην Olkhovatk. Την λύση έδωσαν τα περίπου 300 τεθωρακισμένα της 4ης Μεραρχίας Panzer του Ζάουκεν (Friedrich Wilhelm Eduard Kasimir Dietrich von Saucken), η οποία συγκαταλέγετο στις εφεδρικές δυνάμεις. Τα τεθωρακισμένα του διέσπασαν την αμυντική γραμμή στην Samodurovk, αλλά για τις επόμενες τρεις μέρες το Teploye κρατούσε σθεναρά, καταφέρνοντας να αποκρούσει ακόμη και τα Tiger της 3ης Ίλης της 505 sPzAbt.


Όταν τελικά οι δυνάμεις του Μόντελ ολοκλήρωσαν τους αντικειμενικούς στόχους τους, θυσιάζοντας σημαντικό μέρος του ανθρώπινου δυναμικού και των οπλικών τους συστημάτων, η κατάσταση στον βόρειο τομέα του μετώπου του Κουρσκ ήταν απελπιστική: Σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων μπορούσε κανείς να δει τα κουφάρια των γερμανικών αρμάτων τυλιγμένα στις φλόγες και τα πτώματα των Γερμανών μαχητών διάσπαρτα σε ένα εκτεταμένο πεδίο μάχης, όπου επικρατούσε ο όλεθρος και η καταστροφή.

Αναμφίβολα, οι δυνάμεις του Μόντελ είχαν αισθητά απολέσει την αρχική τους ορμή...

(συνέχεια στο 3ο μέρος)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Τα σχόλια των αναγνωστών και οι απόψεις τους δεν υιοθετούνται αναγκαστικά από τον κάτοχο αυτού του blog.